Cây xà cừ có tên khoa học là: Khaya senegalensis, thuộc họ xoan. Cây gỗ xà cừ có nguồn gốc Châu Phi và và Madagascar, cây được người Pháp đu nhập đưa vào Việt Nam từ cuối thế kỷ 19. Ban đầu cây được trồng làm bóng mát đô thị, cây trong công viên. Trong tự nhiên, không gian phát triển bộ rễ của cây rất lớn đủ đáp ứng điều kiện bám giữ chống chịu gió bão, nhưng trong môi trường đô thị rễ chùm nông không thể phát triển được hết cỡ nên dễ gẫy đổ mùa mưa bão.
Xà cừ là cây ưa nắng, lớn nhanh, bóng râm lớn. Cây có thể cao từ 35–40 m, đường kính cây có khi đạt đến 2m. Cây thường xanh, tán lá rậm, cành nhiều, cành non cong xuống. Lá kép lông chim một lần chẵn, cụm hoa chùm tán, hoa nhỏ màu trắng có 4 cánh nhỏ màu trắng dính nhau, mùa hoa tháng 4-5. Quả xà cừ có nang nhỏ, chín tháng 10, khi chín bung thành 4 mảnh. Vỏ quả màu xám nâu, khi chín nứt đồng tiền khoanh tròn như cái sọ nên cây còn có tên là sọ khỉ.
Cây xà cừ ít sâu bệnh, phát triển rất nhanh, có thể phát triển tốt trên nhiều loại đất, rất phù hợp với nền đất cát của vùng ven biển miền trung Việt Nam, cây có bộ rễ sâu có thể thích nghi việc chóng chịu điều kiện khô hạn thiếu nước. Cây có khả năng giữ đất, nước, cải thiện môi trường xung quanh, bảo vệ môi trường, có thể tận dụng những mảnh đất nhỏ, hàng rào xung quanh mà không lo tốn diện tích.
Gỗ xà cừ
Gỗ xà cừ có màu đỏ nhạt, lõi gỗ có màu đỏ tươi thẫm, dác màu nâu đỏ, gỗ rắn thớ xoắn, dễ nứt nẻ cong vênh. Gỗ được sử dụng đòng tàu thuyền, làm đồ mộc gia dụng, làm thớt. Bàn ghế được làm từ gỗ xà cừ có độ cứng cáp, chịu lực tốt và tuổi thọ lâu dài. Gỗ xà cừ tuy sở hữu nhựa gỗ nhưng dòng gỗ này lại không hề độc hại, không ảnh hưởng đến sức khỏe mà ngược lại, nó còn có tác dụng chữa bệnh nên bạn có thể hoàn toàn an tâm.
Gỗ xà cừ dù cứng chắc nhưng lại dễ bị cong vênh, co ngót trong quá trình sản xuất. Do vậy, để đưa được những sản phẩm chất lượng đến khách hàng thì gỗ xà cừ phải được tẩm sấy, xử lý trên công nghệ cao để hạn chế tối đa các khuyết điểm và hư hỏng khi sử dụng.
Gỗ xà cừ khá sẵn ở trong nước nên ít phải nhập khẩu. Giá cả cũng phải chăng. Ở Đồng Nai, nhiều người đã bỏ trồng cây tràm sang trồng xà cừ, theo những người dân này cho biết trồng xà cừ tốn ít công mà lại mang lại kinh tế cao hơn gấp 3 lần so với trồng tràm bông vàng.
Bên cạnh đó gỗ xà cừ có chứa chất nhựa giúp chúng chống lại mối mọt tấn công. Khi được xử lý đúng cách, gỗ sẽ luôn bền bỉ mà không cần lo lắng về các yếu tố mối mọt hay côn trùng.
Ngoài tác dụng làm gỗ cây xà cừ có thể chữa được một số bệnh như ho, ghẻ và giảm đau. Lá Xà Cừ non có tác dụng hữu hiệu chữa sưng vú, chữa ghẻ,…Bên cạnh đó vỏ của cây xà cừ có thể ngâm cùng với quất xanh hay mật ong. Hỗn hợp này có tác dụng chữa ho hiệu quả. Cây Xà Cừ không chỉ chữa được bệnh mà cây Xà Cừ còn được dùng để chế biến dầu ăn, bã ép hạt dùng làm đâu đánh cá rất hiệu quả.
